عرضه اولیه چیست؟ (آشنایی با مفهوم عرضه اولیه در بورس)
ممکن است تاکنون بارها اسم عرضه اولیه را شنیده باشید، امروزه در جمع های مختلف این عبارت زیاد تکرار میشود و افرادی که در بورس فعال هستند از این سهام استقبال میکنند.
عرضه اولیه سهام چیست؟
به زبان ساده، عرضه اولیه یعنی اینکه سهام یک شرکت قرار است برای اولین بار در بورس عرضه شود. در واقع شرکتی که تاکنون در بازار سرمایه نبوده، برای ورود به بورس باید قسمتی از سهام شرکت خود را (که معمولاً ۱۰٪ از سهام شرکت است) در بورس عرضه کند که در اصطلاح به آن عرضه اولیه می گویند.
شرکتی که قصد دارد سهام خود را در بورس به فروش برساند ابتدا باید صورت های مالی خود را به سازمان بورس ارائه دهد و آن شرکت باید در چند سال مالی سود ساز باشد تا مجوز ورود به بورس را دریافت کند. اگر شرکت شرایط و صورت های مالی مناسبی داشته باشد در صف انتظار قرار میگیرد و پس از رسیدن موعد، شرکت در بورس عرضه خواهد شد.
عرضههای اولیه در سال های اخیر در بورس تهران رونق و طرفداران بسیاری کرده است، زیرا بسیاری از عرضههای اولیه برای سرمایه گذاران سودده بودهاند.
[aparat id=’1pbWw’]
سوددهی عرضه اولیه
وقتی یک شرکت قرار است قسمتی از سهام خود را در بورس عرضه کند باید خریدار برای سهام شرکت موجود باشد که بتواند سهام خود را در بورس بفروشد. معمولاً تمام کسانی که در بازار بورس فعالیت دارند در عرضه اولیه شرکت میکنند و خواهان سهامی که تازه وارد بازار سرمایه میشود هستند و با آغوشی باز از آن استقبال میکنند. شرکتی که قصد دارد سهام خود را در بورس به فروش برساند، سهام شرکت خود را پایینتر از ارزش ذاتی خود به فروش میرساند این کار به خاطر جذاب کردن قیمت سهام انجام میشود.
بطور مثال اگر ارزش هر برگه سهام شرکتی که قرار است وارد بازار بورس شود 1300 تومان است آن شرکت سهام خود را در قیمت 1000 تومان به فروش میرساند. طبیعی است که فعالان بازار سرمایه به علت اینکه سهام شرکت زیر ارزش ذاتی خود است شروع به خرید سهام میکنند. چون تقریباً به سودآوری آن سهام اطمینان دارند.
بطور کلی علت استقبال از عرضه اولیه ارزان بودن قیمت سهام آن شرکت است.
عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ ثبت سفارش میشود:
در زمان گذشته روش بوک بیلدینگ برای خرید عرضه اولیه استفاده نمیشد و هر شخص هر مقداری که تمایل داشت درخواست خرید ارسال میکرد. برخی از افراد پول های سنگینی برای خرید آن هزینه میکردند و یک عده موفق به خرید آن نمیشدند و این امر باعث نارضایتی فعالان بازار سرمایه شده بود، به همین خاطر روش بوک بیلدینگ یا همان ثبت سفارش را جایگزین روش قبلی کردهاند.
در روشهای قبلی همه افراد در یک ساعت و دقیقه مشخصی باید درخواست خرید ارسال میکردند و فقط به نفرات اول سهام تعلق میگرفت و به دیگر افراد عرضه اولیه نمیرسید. البته هنگ کردن هسته بورس، ناکارایی سرورها و ضعیف بودن اینترنت نیز باعث شد که روش بوک بیلدینگ جایگزین روش قبلی شود. در این روش در بازه زمانی مشخص با سفارش گذاری در سهم میتوان آن سهم را خرید و خریداران از لحاظ زمانی و مقدار تخصیص شرایط یکسانی دارند.
ویژگی های این روش به شرح زیر است:
یک بازه زمانی برای ثبت سفارش در نظر گرفته میشود، مثلاً از ساعت 10 صبح تا 12:30 ظهر. برای قیمت قابل ثبت نیز یک بازه تعیین میکنند، مثلاً از 1000 تا 1080 تومان. حداکثر سهام قابل خرید توسط یک کد معاملاتی نیز اعلام میشود، مثلاً 1000 برگه سهم. به این ترتیب شما به عنوان خریدار عرضه اولیه، میتوانید در آرامش، در زمان اعلام شده قیمت مورد نظرتان را وارد سیستم کنید. پس از اینکه بازه زمانی اعلام شده به پایان رسید، سفارش هایی که توسط شما و سایر افراد وارد سامانه معاملاتی بورس شده طبق قوانین پردازش میشود.
اختصاص سهم در عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ دیگر بر اساس اولویت زمانی ثبت سفارش نیست. که با این روش عدالت رعایت شده است و شرایط سالهای گذشته را ندارد. بنابراین شخصی که در انتهای بازه زمانی معرفی شده سفارش خود را ارسال میکند و شخصی که در ابتدای بازه زمانی سفارش خود را ارسال کرده هیچ تفاوتی با هم ندارند. البته اگر فرد قیمت بالاتری قرار دهد احتمال اینکه بتواند خرید انجام دهد بیشتر است. به دلیل اینکه تعداد شرکت کنندگان در عرضه اولیه بسیار زیاد است، تقریباً همه افراد سفارش خود را در سقف قیمت ارسال میکنند. بنابراین کسانی که قیمت خرید را در حداکثر قرار ندهند به احتمال قوی هیچ سهامی به دست نمیآورند.
بعد از سفارش گذاری عرضه اولیه بعد ساعاتی تعداد سهامی که به هر شرکت کننده میرسد اعلام میشود، که با توجه به تعداد شرکت کنندگان هر چقدر تعداد شرکت کنندگان بالاتر از پیشبینی باشد تعداد سهام تخصیص یافته کمتر میشود. از روز کاری بعد این سهم عرضه اولیهای فعالیت خود را بطور مستقیم در بازار بورس بطور رسمی شروع میکند و قیمت های آتی آن با توجه به عرضه و تقاضا مشخص میشود.
خرید عرضه در روز دوم
برخی از فعالان بازار سرمایه اقدام به خرید عرضه اولیه در روز دوم میکنند. اما کسانی که سهامدار هستند سهام خود را نمیفروشند و خریدارها در بالاترین قیمت مجاز درخواست خرید قرار میدهند. بطور ساده خرید در روز دوم عرضه اولیه تقریباً غیرممکن است و سهام داران قصد فروش ندارند و تمام راههای گفته شده صرفاً فرضیه هستند. شخصی که قصد خرید عرضه اولیه در روز دوم و روزهای بعدی را دارد باید رأس ساعت 80:30:00 درخواست خرید خود را ارسال کند. هر چند بیشتر فعالان بازار در این ساعت درخواست خرید ارسال میکنند. کسانی که در این ساعت درخواست خرید ارسال میکنند تقریباً نفرات اول در صف هستند و اگر کسی سهام بفروشد حق با نفرات اول است که سهام را خرید کنند.
اما تا اینجای ماجرا فقط به نحوه خرید و قوانین خرید عرضه اولیه اشاره شد، تمام شرکت کنندگان در آن میخواهند سهم خود را با سود قابل قبولی بفروشند و سود آنها نه از بین برود و نه اینکه زمانی که سهم را فروختند آن سهم باز رشد کند پس باید به دنبال زمان فروش مناسب باشیم.
عرضه اولیه را کی بفروشیم؟
زمان فروش عرضه اولیه به دو علتی که در بالا بیان شد برای سهام داران اهمیت بالایی دارد. یعنی سود حاصل از رشد عرضه اولیه از بین نرود، یعنی آن را در بالاترین قیمت بفروشند و رشد عرضه اولیه را از دست ندهند، یعنی وقتی سهام خود را فروختند پس از آن سهام رشد نکند. بهترین راه این است که شخص تا زمانی که سهام صف خرید است به فکر فروختن سهام نباشد. در واقع تا زمانی که خریداران این سهام برای خرید آن این چنین در صف قرار گرفتهاند بهتر است به فکر فروش نباشد. در اصطلاح تا زمانی که سهام صف خرید (مثبت 5) است بر روی شرکت سهامدار بمانند. از آن به بعد اگر سهام صف خرید (مثبت 5) نبود یعنی قیمت سهام متعادل در حال معامله بود بهتر است به فروش سهام خود اقدام کنند.
عدهای تصور میکنند که میتوانند با ثبت نام در کارگزاری های مختلف چند بار عرضه اولیه را بخرند اما نکته قابل توجه این است که عرضه اولیه با کد ملی اختصاص مییابد و شخص فقط از یک کارگزاری میتواند اقدام به خرید آن کند. حتی ممکن است اگر از چند کارگزاری درخواست ارسال کند درخواستهای او لغو شوند و در هیچ کارگزاری برای او خرید انجام نشود.
پس به هیچ عنوان از چند کارگزاری درخواست خرید یک عرضه اولیه را ثبت نکنید.
عرضه اولیهها همیشه سودآور نیستند!
در بیشتر موارد عرضه اولیهها سودآور هستند اما گاهی هم خرید سهم در عرضه اولیه میتواند به ضرر شما تمام شود. بازار بورس شاهد چندین نمونه از عرضههای اولیه بوده است که بعد از عرضه، نه تنها رشد زیادی نکردند بلکه دچار افت قیمت هم شدهاند. این افت قیمت دلایل گوناگونی دارد. مثلاً قیمت سهم در هنگام اولین عرضه، تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم نداشته یا سهم هنگامی عرضه شده که شرایط کلی بازار مناسب نبوده است. پس اجازه ندهید باور سودآور بودن این سهمها مانع از بررسی دقیق قبل از خرید شود.
اینکه در اکثر کارگزاریها با توافق نامههایی بصورت خودکار عرضه اولیه را برای مشتری خریداری میکنند.
درواقع خرید عرضه اولیه به صورت خودکار امکانی است که سهولت خرید برای آن را فراهم میآورد و در حال حاضر برخی از کارگزاریها این امکان را برای مشتریان خود فراهم کردهاند. حتماً تا به حال برایتان پیش آمده که در روز و زمان عرضه اولیه کاری برایتان پیش آمده باشد و نتوانید برای آن سفارش بگذارید و ورود و خروج به حساب های بورسی مختلف برای شما زمانبر باشد.
چه زمانی به خرید خودکار عرضه اولیه نیاز داریم؟
عموماً در زمان عرضه اولیه به دلیل تعداد زیاد درخواست کنندگان خرید ممکن است سامانه های معاملات آنلاین، درگاه های بانکی متصل به نرمافزارهای معاملاتی و یا حتی هسته بورس با شلوغی و کندی مواجه شوند. این کندی ممکن است مانع از ارسال سفارش خرید عرضه اولیه در مهلت تعیینشده، شود و یا این فرایند را با سختی و کندی بسیار به انجام رساند. همچنین ممکن است به دلیل مشغله کاری یا فراموشی مشتری برای ارسال سفارش، امکان سفارش گذاری به منظور خرید آن وجود نداشته باشد.
امکان خرید خودکار در کارگزاری ها
امکان خرید خودکار عرضه اولیه در کارگزاری های مختلف به صورت های مختلفی فراهم شده است، در برخی از آنها امکان ثبت سفارش دو روز جلوتر از عرضه فراهم شده و در روز سفارش بدون مراجعه به اکانت خود بصورت خودکار سهم برای شما خریداری میشود و در برخی دیگر، عرضه اولیه حتی بدون ثبت سفارش در صورت داشتن موجودی کافی برای شما خریداری شده و تخصیص داده میشود. این امر در صورتی امکانپذیر است که پیش از این توافقنامه مربوط به ارسال سفارش عرضه اولیه را قبول کرده باشید.
دیدگاهتان را بنویسید