شاخص بورس و فرابورس چیست؟ (آشنایی با انواع شاخص در بورس)
معرفی شاخص بورس و فرابورس:
در این مطلب راجع به مفاهیم کلی بازار سرمایه یا همان بورس برای شما توضیحاتی ارائه خواهیم داد. در ابتدا با مفهوم شاخص، شاخص کل و شاخص کل هموزن آشنا خواهیم شد.
شاخص چیست؟
کلمه شاخص (Index) در ترجمه به معانی نماگر یا نشانگر میباشد و بیان کننده مقداری است عددی که شما با استفاده از آن میتوانید تغییرات به وجود آمده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی مشخص مشاهده کنید. به طور کلی با بررسی شاخص میتوانید شرایط و تغییرات متغیرهای موجود در بازار را مورد بررسی قرار دهید و مشاهده نمایید. همچنین با استفاده از گذشته قیمتی شاخص ها میتوانید پیشبینی خود را از آینده داشته باشید.
شاخص بورس:
شاخص بورس مقادیر دنبال کننده قیمتی است که نشان دهنده شرایط کلی روند بازار از لحاظ رشد و افت میباشد. در بازار سرمایه تنها یک شاخص وجود ندارد، بلکه چندین شاخص مختلف وجود دارد و هر کدام از آنها وضعیت بازار را از جنبههایی خاص مورد بررسی قرار میدهند. برای تحلیل هر شاخص باید پارامترهای تشکیل دهنده هر شاخص را مورد بررسی قرار دهیم و کاربرد آنها را فراگیریم. به طور کلی شاخصها معیارهای بسیار مهمی هستند که با تحلیل کردن آنها میتوانیم گذشته آن را بازبینی و آینده آن را پیشبینی کنیم.
انواع شاخص در بورس یا بازار سرمایه:
در بازار سرمایه شاخص های مختلفی وجود دارند که فعالان بازار میتوانند برای معاملات خود از آنها بهره ببرند. شاخص کل و شاخص کل هموزن مهمترین آنها هستند که بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند. شاخص های دیگری نیز وجود دارند از قبیل شاخص قیمت، شاخص آزاد شناور، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و… که هر کدام استفاده های خود را برای معامله گران خواهند داشت.
1. شاخص کل:
شاخص کل شاخصی است که همیشه در مورد آن در رسانهها به عنوان شاخص بورس تهران یاد میشود. شاخص کل در بین فعالین بازار بورس و سرمایهگذاری یکی از پرکاربردترین شاخصها میباشد. این شاخص نشاندهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس است. به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.
2. شاخص کل هموزن:
شاخص هموزن بر مبنای درخواست فعالان بازار مبنی بر واقعی نبودن شاخص کل طراحی و محاسبه شد. در این شاخص کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند. در واقع ۵ درصد نوسان مثبت شرکتی کوچک، به اندازه ۵ درصد نوسان مثبت بزرگ ترین شرکت بورس در این شاخص تأثیرگذار است.
3. شاخص قیمت:
شاخص قیمت یکی از اصلیترین شاخص های بازار سرمایه است و تفاوت شاخص قیمت با شاخص کل در این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکتهای بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار میگیرد. درصورتیکه در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکتها هم در محاسبه شاخص لحاظ میگردد. این شاخص نمایانگر روند کلی قیمت سهام همه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار است. در شاخص قیمت به مانند شاخص کل وزن شرکت ها نیز مورد ارزیابی قرار میگیرد و مبنای محاسبه این شاخص نیز است.
4. شاخص سهام آزاد شناور:
به مقدار سهام موجود در شرکت های بورسی که در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار معامله میشود، سهام شناور آزاد گفته میشود. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مانند شاخص کل است. امّا تفاوت آن در این است که در وزن دهی شرکت های موجود در سبد شاخص، به جای استفاده از کل سهام منتشر شده، فقط از سهام شناور آزاد شرکت ها استفاده میشود و هدف اصلی استفاده از آن در محاسبه شاخص ها، پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند.
مبنای محاسبه شاخص بازار اول و دوم نیز مانند شاخص کل بورس میباشد، با این تفاوت که فقط مقادیر سنجش آن معاملات و حجم آن در این بازارها محاسبه و مورد اندازهگیری قرار میگیرد.
تفاوت بورس و فرابورس:
فرابورس مانند بازار بورس اوراق بهادار، بازاری برای معامله اوراق بهادار است، با این تفاوت که نسبت به بورس دارای شرایط راحتتری برای پذیرش شرکتها میباشد و انواع مختلفی از اوراق بهادار در این بازار قابل معامله میباشند البته با روشهای مختلف.
از نظر مقررات معاملاتی نیز تفاوتهایی بین فرابورس و بورس وجود دارد. از جمله دامنه نوسان که برخلاف بورس که 5 درصد میباشد، در فرابورس این دامنه تا 3 درصد در منفی و مثبت میتواند نوسان داشته باشد.
مهمترین وظیفه فرابورس در ایران، هدایت سرمایه های شرکتهایی است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند و یا اینکه مایل هستند با سرعت بیشتری وارد بازار سرمایه شوند، بنابراین قوانین و شرایط پذیرش شرکتها و به شکلی است که شرکتها با احراز حداقل شرایط و در سریعترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند. به بازار فرابورس ایران OTC نیز گفته میشود که مخفف عبارت (Over The Counter) میباشد.
فرابورس دارای پنج بازار (بازار اول، بازار دوم، بازار سوم «عرضه»، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه) است. پذیرش شرکتهای سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت میپذیرد. بازار سوم جهت عرضه یکجا و پذیره نویسی اوراق بهادار و بازار پایه جهت درج و نقل و انتقال سهام شرکتهایی است که بر اساس الزام بند ب ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و امکان پذیرش در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند. البته بازار پایه خود به سه دسته زرد نارنجی و قرمز تقسیم میشود.
بازار مشتقه نیز که زیرمجموعهای از بازار فرابورس ایران میباشد شامل معاملات اختیار معاملات خرید و اختیار معاملات فروش میباشد.
دیدگاهتان را بنویسید