بورس چیست ؟ (معرفی انواع بورس و نهاد های مرتبط با آن در ایران)
معرفی بورس :
از زمانهای گذشته مردم یک جامعه نیازمند معامله با یکدیگر بودهاند؛ این معاملات بین طرفین به صورت گستردهتر شکل گرفته و بازار را تشکیل میدهد؛ به محل یا مکانی که عدهای به عنوان فروشنده محصول کالای خود را عرضه میکنند و در قبال آن، پول یا کالایی دریافت میکنند، بازار می گویند. بورس همانند دیگر بازار ها است که از 3 رکن داراییها، فروشندگان و خریداران تشکیل شده است، با این تفاوت که مکان ثابت و مشخصی نیست. بیشتر در قالب شبکه اینترنتی انجام میشود و اینکه دارایی مورد معامله شامل سهام، اوراق مشارکت و … میباشد. در بورس برخلاف دیگر بازارها دارایی مورد معامله جنبه فیزیکی ندارد و جنبه مالی دارد؛ پس این سوال برای افراد پیش میآید که آیا سرمایهگذاری در چنین بازاری خوب است یا خیر؟
مزایای بورس :
کسب درآمد
یکی از اهداف هر فرد کسب سود از بازار است. در بازار بورس سهامدار یا سرمایهگذار به 2 طریق میتواند کسب درآمد کند.
روش اول: دریافت سود نقدی شرکتها
روش دوم: افزایش قیمت سهام که این روش بیشتر مد نظر است در بین سهام داران
امنیت و شفافیت در معاملات
یکی از مهمترین مزایای سرمایهگذاری در بورس، امنیت در سرمایهگذاری و برخورداری از حمایت قانون و مقررات است. همچنین شرکتهایی که در آنها سرمایهگذاری میکنید موظف هستند که همه اطلاعات مهم خود مانند اطلاعات مالی، برنامهها و… را به بورس اعلام کنند.
حفظ ارزش پول در مقابل تورم
تورم هر ساله به خصوص در کشور ما رشد کرده و هر ساله ارزش پول نقد کمتر میشود؛ به طور مثال ارزش 5 میلیون تومان در سال 1389 خیلی بیشتر از ارزش 5 میلیون تومان در سال 1399 است؛ اما چگونه با سرمایهگذاری در بازار بورس ارزش پول ما در مقابل تورم حفظ میشود؟ افراد با خرید سهام یک شرکت در واقع به نسبت سهمی که خریداری کردهاند، در منافع این شرکت یعنی داراییهای شرکت و همچنین سود و زیان آن سهیم میشوند. در طول زمان، ارزش داراییهای شرکت متناسب با تورم افزایش مییابد و شرکت در اثر فعالیتهای اقتصادی که انجام میدهد سود قابل قبولی به دست میآورد. در نتیجه افرادی که اقدام به خرید سهام شرکتها میکنند میتوانند از سرمایه خود در مقابل تورم محافظت کنند.
قابلیت نقد شوندگی بالا
یکی از مشکلات دیگر بازارها نقد شوندگی کم در آنهاست؛ اما نقد شوندگی چیست؟ نقد شوندگی یعنی آنکه در کمترین زمان ممکن بتوان داراییهای خود را با پول معامله کرد یا بطور کلی بتوانیم بفروشم؛ فرض کنید شما یک ماشین یا ملک دارید و بنا به دلیلی نیازمند پول نقد میشوید. پس باید دارایی خود را بفروشید، اما سختیهایی پیش رو دارید که خریدار پیدا شود، قیمت روز دارایی شما چقدر است و ….. .
اما در بازار بورس در چند ثانیه میتوان تمام دارایی خود را نقد کرد و اینکه از قیمت روز دارایی خود خبر دارید و امنیت خیلی بالایی در معامله برقرار است.
هدایت سرمایه های سرگردان به سمت سرمایه گذاری های هدفمند
سرمایه های سرگردان مردم عادی با ورود به بورس به سمت سرمایه گذاری های هدفمند و مطمئن روانه میشود و باعث رونق اقتصاد می گردد.
استفاده از سرمایه گذاری های خرد و کوچک تا بسیار بزرگ
افرادی که وارد بازار بورس میشوند برخلاف دیگر بازارها که به سرمایه اولیه نسبتا زیادی نیاز دارند با سرمایه کوچکی میتوانند شروع به کار و سرمایهگذاری کنند.
مستمر و مداوم بودن بازار
بازار بورس یک بازار مستمر و مداوم است که امکان سرمایه گذاری های کوتاه مدت، میانمدت و بلندمدت را برای سرمایهگذاران فراهم میکند.
وجود اوراق بهادار با ریسک و بازدهی های مختلف
در بازار بورس، اوراق بهادار متفاوتی با درصد بازدهی متفاوت و میزان ریسک پذیری متفاوت وجود دارد که این بستر را فراهم کرده است تا هر فرد بتواند با میزان ریسک پذیری که دارد در این بازار سرمایهگذاری کرده و کسب درآمد کند.
بورس بازاری است که در آن داراییهای مختلف مورد معامله قرار میگیرد؛ از این رو، انواع بازارها را میتوان به سه دستهی کلی زیر طبقهبندی کرد:
1- بورس کالا
بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت میگیرد و به طور منظم و دائم فعال است، بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار میگیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار میگیرد، نامگذاری میکنند؛ مثل بورس نفت و بورس گندم.
2- بورس ارز
در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پولهای خارجی انجام میگیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست؛ اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.
3- بورس اوراق بهادار
در بورس اوراق بهادار داراییهای مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار میگیرد.
کار اصلی بورس اوراق بهادار این است که زمینهای فراهم میآورد تا دو گروه از مردم، به طور قانونی، در یک فعالیت اقتصادی شریک و علاوه بر تامین نیازهای یکدیگر، از منفعت و سود این فعالیت بهره مند شوند.
معرفی و بررسی بورس های مختلف در ایران
نهاد های بورسی:
-
شورای عالی بورس
شورای عالی بورس، بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است و مهمترین وظیفه آن تصویب سیاستهای کلان و خط مشیهای بازار و همچنین اعمال نظارت بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار است. اعضای شورای بورس شامل وزیر امور اقتصاد و دارایی در سمت ریاست شورا، وزیر بازرگانی، رئیس بانک مرکزی، روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در سمت دبیر شورا و سخنگوی سازمان، ۳ نفر خبره مالی از بخش خصوصی با مشورت تشکلهای حرفهای بازار به پیشنهاد وزیر امور اقتصاد و دارایی و تصویب هیئت وزیران، یک نفر خبره از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذیربط و تصویب هیئت وزیران برای هر بورس کالایی
یک موسسه عمومی غیر دولتی است که به وسیله یک هیئت مدیره ۵ نفره که از میان کارشناسان بخش غیردولتی که دارای حسن شهرت و تجربه در رشته مالی هستند با پیشنهاد رئیس شورا و تصویب شورا انتخاب میشوند، اداره میشود. بر اساس قانون بازار اوراق بهادار این نهاد ایجاد شده تا زیر نظر شورای عالی بورس به تدوین قوانین و مقررات و نظارت بر اجرای آنها و سایر وظایف تعیینشده در قانون بازار بورس و اوراق بهادار میپردازد. به عبارت دیگر مقام ناظر در بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم میشود.
-
بورس اوراق بهادار تهران
یک شرکت سهامی عام انتفاعی است که عملیات اجرایی بازار اوراق بهادار را برعهده دارد. از مهمترین وظایف این نهاد میتوان به مواردی از قبیل تشکیل، سازماندهی و اداره بازار اوراق بهادار، پذیرش اوراق بهادار، وضع و اجرای ضوابط حرفهای و انضباطی برای اعضا و نظارت بر فعالیت آنها و نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفتهشده اشاره کرد. اداره بورس اوراق بهادار تهران بر عهده هیئت مدیره ۷ نفره است که اعضای آن را مجمع عمومی انتخاب میکند. اعضا برای مدت ۲ سال انتخاب میشوند. اداره امور اجرایی هم بر عهده مدیرعامل شرکت است که توسط هیئت مدیره انتخاب میشود.
-
بورس کالای ایران
بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه کنندگان، کالای خود را در آن عرضه میکنند.
این کالاها توسط کارشناسان قیمتگذاری شده و سپس به خریداران فروخته میشود. از مهمترین اهداف بورس کالا میتوان به موارد ذیل اشاره نمود .
- ایجاد بازاری قانونمند و سازمان یافته جهت تسهیل داد و ستد کالاها
- ساماندهی بازار کالاها
- کشف شفاف قیمت کالاها بر اساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و نیاز بازار
- برقراری امکان اعمال مدیریت ریسک در بازار
- امکان انجام معاملات نقد، نسیه، سلف، آتی و اختیار با استفاده از ابزارهای نوین مالی
- توسعه سرمایهگذاری و فراهمسازی تسهیلات مالی برای خرید و فروش
- اطلاع رسانی درباره وضعیت بازار داخلی و خارجی کالاهای پذیرش شده
سامانه جامع اطلاعرسانی ناشران اوراق بهادار تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است. این سامانه الکترونیکی طبق ماده ۲، قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب اول آذر ۱۳۸۴ سازمان بورس و اوراق بهادار، برای حمایت از سرمایهگذاران و با هدف ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف و کارای اوراق بهادار به منظور نظارت بر حسن اجرای این قانون تشکیل شده است. در این سامانه اطلاعات دستهبندی شده شرکتها در زمینه صورتهای مالی دورهای و میان دورهای، گزارش مجامع شرکتها، گزارش هیئت مدیره شرکتها، اطلاعیهها، پیشبینی درآمدها قرار دارد.
-
بازار گردان
بازارگردانان وظیفه حفظ مداوم و منظم بازار را برای سهام نماد یا نمادهایی خاص برعهده دارند. این نهاد مالی، در مواردی که سهام خاص خریدار ندارد در نقش خریدار و در مواردی که سهم خاص فروشنده نداشته باشد در نقش فروشنده در بازار فعالیت میکنند. طبق ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار بازارگردان، کارگزار معاملهگری است که پس از دریافت مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به معامله آن اوراق میپردازد.
کارگزاران به عنوان نهاد واسط بین خریداران و فروشندگان به معامله (داد و ستد) میپردازند و در مقابل، درصدی از ارزش ناخالص معامله را تحت عنوان حق (کارمزد) کارگزاری دریافت میکنند. شرکتهای کارگزاری با اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار به ارائه خدماتی مانند مشاوره تخصصی، سبدگردانی، تاسیس صندوقهای سرمایهگذاری، علاوه بر انجام معامله اوراق بهادار برای خریداران و فروشندگان میپردازند.
دیدگاهتان را بنویسید