سازمان بورس و اوراق بهادار چیست؟ (بررسی تاریخچه و شرکت های تابعه)
معرفی:
سازمان بورس اوراق بهادار یک مؤسسه غیردولتی، که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل است و درآمد این سازمان از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی که از حق پذیرش شرکت ها در انواع بورس دریافت میکند، تأمین میشود. سازمان بورس ایران که به اختصار “سبا” نامیده میشود، توسط هیئت مدیره که منتخب شورا هستند، اداره میشود.
تاریخچه سازمان بورس و اوراق بهادار:
در ابتدا و در سال 1345 سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران به عنوان تنها رکن اجرایی، با شخصیت حقوقی مستقل، مسئولیت اداره بورس ایران را به عهده داشت. این سازمان توسط یک هیئت هفت نفره اداره میشد، که توسط مجمع عمومی انتخاب میشدند. دبیر کل بورس نیز توسط هیئت مدیره به عنوان بالاترین مقام اجرایی انتخاب میشد.
با تصویب قانون جدید در سال 1384، نهاد جدیدی بنام سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل شد و زیر نظر شورای عالی بورس شروع به فعالیت کرد. وظایف این سازمان نظارت بر اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و سایر وظایف مرتبط به بازار سرمایه میباشد.
با تغییرات جدید مقام ناظر بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم گردید در پی تغییرات انجام شده بورس اوراق بهادار تهران نیز از یک سازمان عمومی غیرانتفاعی به یک شرکت سهامی عام انتفاعی تبدیل شد و مسئولیت امور اجرایی را بر عهده گرفت. بعد از تصویب قوانین جدید در سال 1384 شورای بورس ایران به عنوان بالاترین رکن در بازار اوراق بهادار لقب گرفت. اعضای این شورا تشکیل شده است از:
- وزیر امور اقتصادی و دارایی به عنوان ریاست شورا
- وزیر بازرگانی
- رئیسکل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
- روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
- رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان
- دادستان کل کشور یا معاون وی
- یک نماینده از طرف کانونها
- چهار نفر خبره مالی
کانون ها و شرکت های تابعه سازمان بورس و اوراق بهادار:
این سازمان شامل چندین نهاد و شرکت تابعه میباشد. در زیر اسامی و کارکرد هرکدام را بهاختصار توضیح خواهیم داد.
شرکت بورس اوراق بهادار تهران:
مأموریت این نهاد ایجاد بازاری منصفانه، کارا و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان به منظور ایجاد ارزش افزوده برای ذینفعان در بازار سرمایه کشور میباشد.
شرکت فرابورس ایران:
شرکت فرابورس ایران نیز تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار بازاری در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیر الکترونیک برای معاملات اوراق بهادار بر پایه مذاکره، معرفی شده است. طبق ماده ۴ قانون بازار اوراق بهادار صدور، تعلیق و لغو فعالیتهای بازارهای خارج از بورس بر عهده شورای عالی بورس نهاده شده و در ماده ۲۸ این قانون نیز تأسیس بازارهای خارج از بورس همانند تأسیس بورسها و نهادهای مالی منوط به ثبت نزد این سازمان است و فعالیت آنها تحت نظارت سازمان انجام میشود.
بورس کالای ایران:
شرکت بورس کالای ایران مرجع اصلی کشف قیمت و ارائه دهنده خدمات متنوع مبتنی بر کالا و اوراق بهادار کالایی در راستای پاسخ به نیازهای صاحبان صنایع، تجار و فعالان بازار سرمایه از طریق بستری رقابتی، منصفانه، شفاف و امن بوده و بدین منظور با بهرهگیری از سرمایههای انسانی سرآمد و فناوریهای نوین، همواره ضمن تمرکز بر بازارهای داخلی به دنبال شناسایی و بهرهبرداری از فرصتهای بینالمللی خواهد بود. بورس کالای ایران تشکیل شده از بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه (آتی و اختیار معامله)، بازار مالی (اوراق سلف استاندارد – گواهی سپرده کالایی – صندوقهای سرمایهگذاری کالایی) میباشد.
شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه:
شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات)، جهت انجام امور پس از معاملات بازارهای بورس یا خارج از بورس تشکیل شده است. وظایف پس از معاملات بازارهای مالی شامل، سپرده گذاری و ثبت، نگهداری و انتقال اوراق بهادار، و پایاپای و تسویه معاملات انجام شده در بازارهای مالی میباشد.
شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس:
این شرکت غیردولتی وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار ، در سال 1383 تأسیس شد و مهمترین هدف شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس، “گسترش فرهنگ سرمایهگذاری در داراییهای مالی” است.
شرکت مدیریت فناوری بورس تهران:
این شرکت به عنوان یکی از شرکتهای این سازمان برای ارائه خدمات معاملات رایانهای ابزار مالی به بازار سرمایه فعالیت میکند. این شرکت با هدف بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت مشتریان بازار سرمایه و بهبود پیوسته فعالیتها و فرایندهای خود، برنامه کاری خود را طرح ریزی و اجرا میکند.
شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه:
شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به عنوان یکی از ارکان انتشار اوراق بهادار اسلامی (صکوک)، وظیفه تاسیس و راهبری نهادهای واسط را در بازار سرمایهی ایران عهدهدار میباشد. در واقع این شرکت نقش امین را دارد که جهت حفظ منافع دارندگان اوراق بهادار اسلامی و حصول اطمینان از صحت عملیات ناشر، نسبت به مصرف وجوه، نحوه نگهداری حسابها و صورتهای مالی و عملکرد اجرایی به صورت مستمر رسیدگی و اظهارنظر مینماید. از دیگر وظایف این شرکت انجام کلیه امور اداری، مالی مدیریتی، حقوقی و قانونی نهاد واسط و همچنین نگهداری حسابها و دفاتر مالی نهاد واسط و رد آن پس از اتمام مدت قرارداد است.
کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار:
ماهیت تشکیل این کانون که زیر نظر مستقیم سازمان بورس فعالیت میکند، بر مبنای نظارت به فعالیت کارگزاری، کارگزار / معاملهگری و بازار گردانی به هر شکل و تحت هر عنوان میباشد. همچنین شروع فعالیت این کارگزاریها و شرکتها منوط به عضویت در این کانون و رعایت مقررات این قانون و آیین نامههای و دستورالعملهای اجرایی آن است. بنابراین انجام فعالیت کارگزاری، کارگزار/معاملهگری و بازار گردانی در کلیه بورسها و بازارهای خارج از بورس بدون عضویت در کانون کارگزاران غیرقانونی قلمداد میگردد.
کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران:
این کانون در واقع یک نهاد غیرانتفاعی و غیردولتی است که بر مبنای «دستورالعمل تشکیل و ثبت کانونهای فعال در بازار اوراق بهادار» تشکیل گردیده است. کانون نهادهای سرمایه گذاری دارای استقلال مالی است و شخصیت حقوقی مستقلی میباشد و منابع مالی آن از طریق حق عضویت اولیه، حق عضویت سالانه، سپردههای اعضا، کمکهای بلاعوض، درآمد دورههای آموزشی و فعالیتهای پژوهشی، درآمدهای سپرده بانکی، اوراق مشارکت و گواهی سپرده و… تأمین میشود.
مرکز مالی ایران:
این مرکز آموزشی که فعالیت خود را از سال 1384 همراه با تصویب قانون تغییرات کلی بازار سرمایه شروع کرد، یکی دیگر از زیرمجموعههای سازمان بورس و اوراق بهادار میباشد. عمده فعالیتهای این شرکت ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، مالی و مشاوره در بازار پول و سرمایه است.
دیدگاهتان را بنویسید